Paragraaf Corona/COVID-19

Inhaalzorg en meerkosten Jeugdzorg en Wmo (inclusief omzetgarantie)

Het kabinet stelde in 2020 geld beschikbaar om de gevolgen van de coronacrisis voor zorgaanbieders en gemeenten te beperken. Het geld is bedoeld om de directe meerkosten in de coronacrisis die lokaal optreden als gevolg van de RIVM-richtlijnen te compenseren. Ook is dit geld bedoeld om zorgaanbieders financiële zekerheid te bieden.

Voor inhaalzorg en meerkosten (continuïteitsbijdrage) was geen bedrag begroot in de begroting. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 gingen we ervan uit dat we € 54.000 zouden ontvangen van het Rijk. Van de totale aanvraag van zorgaanbieders was toen € 209.000 in behandeling of al goedgekeurd. Via de decembercirculaire 2020 is nog eens € 29.500 beschikbaar gesteld. Uiteindelijk is er voor € 147.000 goedgekeurd:

• Omzetgarantie achttien zorgaanbieders: € 59.250;
• meerkosten zorgaanbieders: € 34.500;
• omzetgarantie regiotaxi: € 53.250.

Ten opzichte van de aangepaste begroting een meevaller van € 62.000. Dit bedrag maakt onderdeel uit van het financiële resultaat van de jaarrekening 2020. Als we het betaalde bedrag afzetten tegenover de compensatie van het kabinet komen we € 63.000 tekort.

Zorgaanbieders hebben door de coronacrisis soms op een andere manier zorg verleend om de zorg veilig te kunnen bieden. Dit vroeg om ruimte en soepelheid in de verantwoording en daarmee om het tijdelijk loslaten van contractuele afspraken. Door vraaguitval en verminderde inzetbaarheid van personeel (door verhoogd ziekteverzuim) is de omvang van de zorg en ondersteuning soms afgeweken van de normale situatie. De financiering van de gemiste omzet vond zoveel mogelijk plaats. Van zorgaanbieders werd verwacht dat zij zich inspanden om de professionele inzet zo goed mogelijk te benutten en daarmee de eventuele omzetdaling te beperken.
De compensatie voor meerkosten is ingezet voor de huur van extra ruimten, beschermingsmiddelen en de inhuur van extra personeel. Met name het onderdeel omzetgarantie is lager dan verwacht. Eerdere gedane aanvragen zijn uiteindelijk afgewezen, omdat er geen sprake was van voldoende omzetdaling.
Naast omzetgarantie aan zorgaanbieders hebben we ook een bijdrage in de omzetdaling betaald aan vervoerders van leerlingen (€ 60.000), de regiotaxi (€ 53.250) en vervoer bewegingsonderwijs
(€ 6.000). De bijdrage voor leerlingenvervoer  en vervoer bewegingsonderwijs konden we betalen uit de reguliere begroting. Hier was geen extra geld voor nodig. De bijdrage aan de regiotaxi zorgde uiteindelijk voor een tekort. We stellen voor dit tekort te dekken door de eerder door u beschikbaar gestelde gelden van € 209.000.

Toezicht en handhaving

In 2020 ontvingen we van het kabinet geld met als doel de extra toezicht- en handhavingskosten door onder andere de extra inzet van boa’s te compenseren.

Voor extra toezicht en handhaving was geen bedrag begroot in de begroting. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 werd bekend dat we € 60.000 zouden ontvangen van het Rijk. We gingen ervan uit dat we in 2020 € 53.500 uit zouden geven voor toezicht en handhaving. In werkelijkheid waren de kosten € 51.500. Ten opzichte van de aangepaste begroting een meevaller van € 2.000.

In 2020 is toezicht en handhaving ingezet op de coronamaatregelen. Een groot deel van het jaar ging het om de handhaving en het toezicht op de noodverordening en vanaf december 2020 de Tijdelijke Wet Maatregelen COVID-19. Deze inzet is gerealiseerd door inhuur van boa-capaciteit. Daarnaast vond er inhuur plaats ter ondersteuning van de adviseur openbare orde en veiligheid en crisisbeheersing om zowel de lokale als regionale inzet in de crisisorganisatie uit te kunnen voeren.

Inkomstenderving leges

Door de coronamaatregelen waren er in de periode van 1 maart tot 1 juni geen terrassen opengesteld en zijn er geen markten en evenementen geweest. We zijn daardoor geconfronteerd met een terugval van inkomsten uit leges. We zijn voor dit doel door het kabinet gecompenseerd.

Bij de tweede bestuursrapportage 2020 schatten we in dat we € 24.500 minder aan leges zouden innen. € 3.500 meer dan de compensatie die we ontvangen. De verwachte lagere leges opbrengst bestond uit:

• €  4.500 door uitgestelde huwelijken;
• € 20.000 voor niet georganiseerde evenementen.

De legesopbrengst is hierop naar beneden bijgesteld. Bij de jaarrekening blijkt dat de lagere leges opbrengst € 14.500 bedraagt. Een meevaller van € 10.000. Dit bedrag maakt onderdeel uit van het financiële resultaat van de jaarrekening 2020.

Uiteindelijk hebben we € 4.500 aan eerder geïnde leges voor huwelijken terugbetaald. Verder besloot het college in april 2020 alle reeds betaalde leges voor te organiseren evenementen terug te betalen/ kwijt te schelden. De inschatting was dat het ging om € 20.000. In werkelijkheid klopt de inschatting. Andere legesaanvragen op basis van de APV zoals de buitenschoolse opvang, gastouderopvang en drank- en horecavergunning waren hoger. Daardoor hadden we toch hogere legesinkomsten dan de begroting na wijziging. Deze aanvragen verschillen per jaar en daarom zijn de legesopbrengsten lastig in te schatten.

Lagere toeristenbelasting

In 2020 ontvingen we geld van het kabinet om de gederfde inkomsten toeristenbelasting te compenseren.

Bij de tweede bestuursrapportage 2020 was het lastig om een voorspelling te doen van de gederfde toeristenbelasting. We werden gecompenseerd voor 1 kwartaal dus we hebben de begroting aangepast met dit bedrag. Achteraf blijkt dat dit niet nodig was. We ontvangen € 83.250 meer dan de aangepaste begroting en zelfs € 29.250 meer dan de oorspronkelijke begroting. Een meevaller van
€ 83.000. Dit bedrag maakt onderdeel uit van het financiële resultaat van de jaarrekening 2020.

In verband met corona zijn er veel mensen in eigen land op vakantie gegaan. Dit zie je terug in de opbrengsten toeristenbelasting 2020.

Extra kosten verkiezingen

In 2020 ontvingen we geld van het kabinet om de verkiezingen conform de coronarichtlijnen te laten verlopen.

We ontvangen in 2020 € 52.500 extra geld om de verkiezingen volgens de coronarichtlijnen te laten verlopen. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 besloot u het volledige bedrag van € 52.500 over te hevelen naar 2021. In 2021 geven we namelijk het geld uit. In 2020 gaven we alleen € 1.500 aan voorbereidingskosten uit.

Vanwege COVID-19 maken we extra kosten. Enkele voorbeelden zijn:

• Aanschaf materiaal ter bescherming van stembureauleden en kiezers;
• inrichting van stemlokalen;
• drukwerk en portokosten vanwege de mogelijkheid van briefstemmen voor 70-plussers;
• extra kosten vanwege het vervroegd stemmen. U kunt hierbij denken aan zaalhuur, catering en vergoedingen.

Lokale culturele voorzieningen

In 2020 ontvingen we van het kabinet geld om culturele voorzieningen zoals bibliotheken, musea en monumenten financieel te ondersteunen, omdat zij onder andere inkomsten mislopen uit kaartverkoop en horeca. Ook is dit geld bedoeld om sportverenigingen, dorpshuizen en vrijwilligersorganisaties financieel te ondersteunen.

In 2020 ontvingen we totaal € 155.500 toebedeeld aan:

• Lokale culturele voorzieningen € 128.000;
• buurt en dorpshuizen € 16.000;
• vrijwilligersorganisaties € 11.500.

Bij de tweede bestuursrapportage 2020 stelde u vast om dit bedrag volledig te realiseren voor dit doel. In 2020 is dit bedrag volledig uitgegeven. De financiële samenvatting is als volgt:

• Speeltuinen: € 15.500;
• extra compensatie OZB: € 42.000;
• ondersteuning lokale culturele verenigingen en instellingen: € 50.750;
• dorpshuizen: € 27.500;
• musea en theaters: € 19.750.

We hebben hiervoor verenigingen en stichtingen gecompenseerd voor hun misgelopen inkomsten en/of extra uitgaven die ze hebben gehad:

• Speeltuinverenigingen gecompenseerd met een bedrag van € 500 per speeltuin;
• dorpshuizen: compensatie OZB en symbolische compensatie van € 2.500;
• lokale culturele instellingen: volledige compensatie met een maximum van € 2.000 voor de kleine instellingen of maximaal € 4.000 voor de grote instellingen;
• musea en theaters: compensatie van maximaal € 6.000.

Voorschoolse voorziening peuters

We ontvingen geld van het kabinet om de eigen bijdrage van ouders/verzorgers te vergoeden voor de periode dat zij de rekening bleven betalen ten tijde van de coronacrisis toen de kinderopvang (gedeeltelijk) sloot. Ook ontvingen we geld voor de gratis opvang die we aanboden voor kinderen van wie één of beide ouders werken in een cruciaal beroep of vitale sector.

Voor deze compensatie was geen bedrag opgenomen in de begroting. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 was bekend dat we € 54.500 aan compensatie zouden ontvangen. We gingen er toen vanuit dat we het hele bedrag nodig zouden hebben. Uiteindelijk blijkt de verplichting € 37.000 te zijn. Het restant van € 18.000 maakt onderdeel uit van het financiële resultaat van de jaarrekening 2020.

De kinderopvangorganisaties hebben gezamenlijk een bedrag van € 2.500 uitgekeerd aan ouders voor onterecht betaalde ouderbijdrages voor de periode dat de opvang in het voorjaar van 2020 gesloten was. Wij hebben deze kosten vergoed. Kinderopvangorganisaties en scholen boden in het voorjaar van 2020 noodopvang aan kwetsbare kinderen en kinderen van ouders met vitale beroepen aan. We vroegen ze om een opgave (plus specificatie) te doen van de extra gemaakte kosten voor de noodopvang. De extra gemaakte kosten bedragen € 30.000. Wij hebben deze kosten ook conform opgave vergoed. Van de verplichting resteert nog € 4.500.

Participatie

Als gevolg van het coronavirus zijn de sociale werkbedrijven geheel of gedeeltelijk gesloten. Daardoor vallen bedrijfsopbrengsten weg, waarmee (deels) de loonkosten van medewerkers die werkzaam zijn voor het sociale werkbedrijf worden gefinancierd. Voor dit doel ontvangen we een compensatie van het kabinet.

Bij de tweede bestuursrapportage 2020 gingen we ervan uit dat we van de compensatie € 164.000 extra moesten betalen. Uiteindelijk is niet het hele bedrag nodig geweest. De bedrag maakt onderdeel uit van het financiële resultaat van de jaarrekening 2020.

De omzetgarantie die we hebben betaald aan de Werkzaak bedraagt € 152.250.

Diverse coronamaatregelen

De coronapandemie heeft invloed op heel veel taken die we uitvoeren als gemeente. Veel benoemen we apart in deze paragraaf, maar de meeste kleine afwijkingen hebben we in de tweede bestuursrapportage 2020 gebundeld. In deze paragraaf komen we hier op terug. Voornamelijk heeft het te maken met het feit dat we anders zijn gaan werken waardoor we meer, maar ook minder kosten maakten. Hiervoor worden we niet gecompenseerd.

Voor de taken die we gebundeld hadden in de tweede bestuursrapportage 2020 was € 161.000 begroot. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 gingen we ervan uit dat we € 23.500 minder kosten zouden maken. Hierop hebben we de begroting naar beneden bijgesteld. Vergeleken met de aangepaste begroting gaven we € 106.000 meer uit. Het tekort wordt veroorzaakt door extra kosten van € 47.650 op onze bedrijfsvoering en € 58.600 aan extra kosten op afvalinzameling van Avri.

Op hoofdlijnen gaat het om de volgende ontwikkelingen:

• Bedrijfsvoering: bij de tweede bestuursrapportage 2020 gaven we aan dat veel mensen thuiswerken, waardoor de kosten van catering en schoonmaak lager zijn. Dit bleek achteraf een goede inschatting. Verder gaven we aan dat we meer kosten maken op het gebied van ICT, communicatie en inkoop (stickers, videomateriaal en desinfectiemateriaal). Bij de jaarrekening blijkt dat deze kosten hoger zijn dan eerder ingeschat.
• Avri: op afvalinzameling is extra eigen personeel ingezet. Ook is er sprake geweest van een corona-uitbraak binnen het team inzameling, waardoor meer ingehuurd is qua transporten.

Subsidie provincie ingezet voor extra inhuur

In 2020 stelde de provincie Gelderland subsidie beschikbaar voor COVID-19. De subsidie hebben we ontvangen voor de activiteit(en):

• Het inhuren van medewerkers voor het uitvoeren van vitale functies en/of;
• het realiseren van noodopvang voor kwetsbare groepen of kinderen waarvan ouders in een cruciaal beroep of vitaal proces werkzaam zijn en/of;
• het uitvoeren van activiteiten die tot doel hebben de sociale verbinding te versterken en/of;
• het verstrekken van een tegemoetkoming aan ondernemingen in de sectoren cultuur, sport, recreatie en toerisme en aan gemeenschapsvoorzieningen.

Vanwege de coronapandemie hebben we extra in moeten huren. Hiervoor stelde de provincie subsidie beschikbaar. Bij de tweede bestuursrapportage 2020 was bekend dat we € 75.750 hadden ontvangen van de provincie. We gingen er toen vanuit dat we € 146.000 uit zouden geven aan inhuur. In werkelijkheid is dit € 138.000 geweest. Ten opzichte van de aangepast begroting een meevaller van € 8.000.

De subsidie van de provincie hebben we gebruikt voor:

• Medewerkers die regionaal zijn ingezet in bijvoorbeeld actieteams voor crisisbeheersing bij de veiligheidsregio. Uitgedrukt in euro’s gaat het om € 25.000. Het werk dat is blijven liggen, is door inhuur opgelost.
• Met de coronacrisis werd het nog duidelijker dat er aandacht moet zijn voor leesstimulering en laaggeletterdheid. Ook voor schuldhulpverlening en vroegsignalering was het van belang daar snel beleid op te realiseren. De huidige beleidsmedewerkers zijn door de inzet inzake de coronacrisis hier niet aan toegekomen. We hebben in moeten huren voor € 34.000 om toch te kunnen investeren in deze onderwerpen.
• Tijdens een crisis is het belangrijk om goed en adequaat vanuit de gemeente te communiceren. Hiervoor hebben we voor ruim € 30.000 extra in moeten huren. Een gedeelte bekostigen we uit deze subsidie.

Voor het overige is extra ingehuurd op:

• Extra toezicht en handhaving op kabels en leidingen;
• juridische zaken, om bijvoorbeeld vragen over de noodverordening van inwoners/ondernemers op te pakken;
• de werkzaamheden voor het Integraal Huisvestingsplan door te laten gaan.

Compensatie quarantainekosten

Het kabinet sprak met gemeenten af dat zij een rol zullen vervullen bij het ondersteunen van mensen die in quarantaine moeten. Hiervoor ontvingen we een compensatie.

Via de decembercirculaire 2020 ontvingen we € 3.750 voor dit doel.

De compensatie werd pas bekend in december. Ook gaat het om een gering bedrag. Vooralsnog zijn er geen plannen gemaakt.

Jeugd aan zet

Corona heeft impact op het welbevinden van jongeren. Dagelijkse activiteiten zijn voor veel jongeren door de coronacrisis niet (goed) mogelijk. Ook is er in toenemende mate zorg op de fysieke en psychische gezondheid van jongeren. We ontvingen een bijdrage van het kabinet om jongeren in deze tijd te ondersteunen.

Via de decembercirculaire 2020 ontvingen we € 10.000 voor dit doel.

Om jongeren tussen de 12 en 18 jaar te activeren tijdens de zomervakantie gaven we samen met de jongerenwerkers een vlogworkshop. Op deze manier konden jongeren hun talent ontwikkelen en elkaar ontmoeten. Daarnaast kwamen jongeren op een positieve manier in beeld en zetten ze zich in voor de samenleving. De cursus bestond uit drie dagdelen met gedurende deze dagdelen intensieve begeleiding van een filmmaker. Circa 25 jongeren uit onze gemeente namen hieraan deel. We organiseerden deze cursus samen met de gemeente Tiel.

Schrappen opschalingskorting

Gezien de toegenomen financiële druk bij gemeenten door corona besloot het kabinet de oploop in de opschalingskorting voor gemeenten in de jaren 2020 en 2021 incidenteel te schrappen met als doel de financiële druk te verlichten. Wat houdt de opschalingskorting in? In 2015 vond het kabinet dat er gemeenten moesten komen met meer dan 100.000 inwoners. Veel gemeenten zouden dan moeten fuseren (opschalen). Daardoor kan efficiënter gewerkt worden, waardoor minder geld uit het gemeentefonds hoeft te worden betaald. De verplichte opschaling is nooit gekomen, maar de korting bleef gehandhaafd.

Het schrappen van de opschalingskorting betekende dat we eenmalig in 2020 € 83.250 en in 2021 € 190.000 extra ontvingen.

In tegenstelling tot de overige compensaties is aan deze compensatie geen specifiek doel gekoppeld. Deze gelden hebben we in 2020 en in 2021 ingezet als algemeen dekkingsmiddel.

Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo)

De Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) is een van de maatregelen van het kabinet om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. De regeling is bestemd voor zelfstandig ondernemers, waaronder zzp'ers.

Bij de tweede bestuursrapportage was bekend dat we ruim € 6,7 miljoen zouden ontvangen van het kabinet. We hebben de begroting hierop aangepast. Uiteindelijk hebben we van het Rijk bijna € 7,6 miljoen ontvangen. In totaal gaven we in 2020 € 2,2 miljoen uit en heeft € 2,5 miljoen aan compensatie betrekking op 2020. Het verschil van € 0,3 miljoen is de bijdrage die we ontvangen voor de uitvoering van de Tozo. Het restant van € 5 miljoen moeten we terugbetalen. In 2021 ontvangen we opnieuw geld van het kabinet.

De Tozo is een van de maatregelen om ondernemers te ondersteunen tijdens de coronacrisis. We hebben alleen al in 2020 meer dan 700 aanvragen voor levensonderhoud en 51 aanvragen voor bedrijfskapitaal behandeld. We verwachten ook in 2021 nog veel aanvragen voor de Tozo-regeling.

Reservering 2021

In de decembercirculaire 2020 zijn extra gelden beschikbaar gesteld in 2021, omdat de coronacrisis nog niet voorbij is. We reserveren deze gelden, omdat we verwachten ook in 2021 nog extra kosten te moeten maken.

De extra gelden van € 129.000 zijn beschikbaar gesteld voor:

• Bijzondere bijstand: € 10.250;
• schuldenbeleid: € 30.250;
• re-integratie bijstandsgerechtigden: € 24.250;
• verkiezingen: € 35.250 (in 2021 is totaal € 87.750 extra geld ontvangen van het Rijk bovenop het al beschikbare bedrag in de begroting 2021);
• cultuur: € 29.000.

Eind april is het vierde steunpakket bekend gemaakt. Deze bedragen zijn nieuw en komen bovenop de eerder genoemd € 129.000. De gelden worden via de meicirculaire 2021 beschikbaar gesteld. Om deze reden benoemen we dit steunpakket apart. Bij de eerste bestuursrapportage 2021 komen we hier op terug. Dan volgt ook de beleidsmatige verantwoording. Het steunpakket maart is totaal € 271.500 en bestaat uit:

• Perspectief jeugd en jongeren: € 37.000;
• Jongeren werk: € 13.000
• Mentale ondersteuning:  € 11.000;
• Activiteiten en ontmoetingen: € 7.250;
• Afvalverwerking: € 40.500;
• Bestrijden eenzaamheid: € 58.000
• Extra begeleiding kwetsbare groepen: € 53.000;
• Extra voorschoolse voorziening peuters: € 9.250.

• Bijzondere bijstand: we ontvangen extra middelen in verband met de voorziene toename van de armoede- en schuldenproblematiek. Zo zijn we in staat om onze inwoners waar nodig te blijven ondersteunen.
• Schuldenbeleid: ook ontvangen we extra gelden middelen voor de bestrijding van schuldenproblematiek.
• Re-integratie bijstandsgerechtigden: we ontvangen middelen om de reguliere dienstverlening hiervoor op peil te houden/te intensiveren nu de instroom in de bijstand zal toenemen.
• Verkiezingen: vanwege COVID-19 maken we extra kosten zoals: aanschaf materiaal ter bescherming van stembureauleden en kiezers, inrichting van stemlokalen, extra drukwerk en portokosten vanwege de mogelijkheid van briefstemmen voor 70-plussers. Ook maken we extra kosten vanwege het vervroegd stemmen. U kunt hierbij denken aan zaalhuur, catering en vergoedingen.
• Cultuur: ons plan is om in 2021 een noodfonds op te richten. Verenigingen/stichtingen kunnen compensatie krijgen als ze dat nodig hebben. Dat betekent dat we niet iedereen een compensatie geven, alleen als je heel duidelijk kunt aangeven waar je het geld voor nodig hebt. Kortom, maatwerk voor de lokale verenigingen en stichtingen.

Tijdelijke ondersteuning noodzakelijke kosten (TONK)

Niet iedereen is tijdens de coronacrisis uit de financiële problemen geholpen door eerdere steunmaatregelen. Via de gemeenten biedt het Rijk extra hulp met de regeling TONK.

Eind april hebben we nog geen bedrag ontvangen van het Rijk. Het laatste bericht is dat wij € 174.000 ontvangen voor uitkeringen en uitvoeringskosten. We krijgen geen aparte vergoeding per besluit zoals bij de Tozo. Bij de eerste bestuursrapportage 2021 komen we hier op terug.

We krijgen weinig aanvragen binnen en dat schijnt in het hele land zo te zijn. We hebben 3 TONK-uitkeringen toegekend en 2 afgewezen.  In totaal zijn er zo’n 7 tot 8 TONK-uitkeringen aangevraagd.